Wykonywanie pomiarów ciśnienia tętniczego w gabinecie lekarskim i poza nim. Podsumowanie wytycznych European Society of Hypertension 2021 - strona 2

16.08.2021
prof. dr hab. n. med. Aleksander Prejbisz, dr hab. n. med. Piotr Dobrowolski prof. NIKard, prof. dr hab. n. med. Marek Kabat, prof. dr hab. n. med. Andrzej Januszewicz
Klinika Nadciśnienia Tętniczego, Narodowy Instytut Kardiologii, Warszawa

Całodobowa rejestracja ciśnienia tętniczego

Zalety całodobowej rejestracji CT (ABPM) wiążą się z możliwością:

  1. wielokrotnego powtarzania pomiarów poza gabinetem lekarskim, w warunkach życiowych chorego
  2. pomiarów CT podczas codziennych aktywności i w trakcie snu
  3. oceny dobowego profilu CT i ewentualnego braku spadku CT w nocy
  4. wykrycia NT ukrytego i NT białego fartucha
  5. oceny całodobowej skuteczności leków hipotensyjnych
  6. wykrycia nadmiernego obniżenia CT przez leki hipotensyjne.
ABPM zaleca się w wielu wytycznych jako najlepszą metodę rozpoznania NT.
Wskazania do wykonania ABPM przedstawiono w tabeli 2, a zasady interpretacji ABPM – na rycinie 3

Tabela 2. Wskazania do całodobowej rejestracji ciśnienia tętniczego (ABPM) i pomiarów domowych ciśnienia tętniczego (HBPM)
Sytuacja klinicznaMetoda pomiaru
rozpoznanie NT
rozpoznanie NTABPM, HBPM
rozpoznanie NT białego fartucha i NT ukrytegoABPM, HBPM
wykrycie NT w okresie nocy i braku spadku CT w okresie nocyABPM
ocena zmian CT związanych z dysfunkcją układu autonomicznegoABPM
ocena CT w czasie leczenia NT
wszyscy leczeni chorzy, z wyjątkiem osób, które nie są w stanie wykonywać pomiarów, nie wyrażają chęci lub u których pomiar wiąże się z niepokojemHBPM
wykrycie NT białego fartucha i NT ukrytegoABPM, HBPM
potwierdzenie rozpoznania NT niekontrolowanego i opornegoABPM
potwierdzenie kontroli CT (szczególnie u chorych obciążonych zwiększonym ryzykiem SN i w ciąży)ABPM (24-godzinna), HBPM (ścisłe)
przy intensyfikacji terapii NTHBPM
w celu oceny długoterminowej skuteczności leczeniaHBPM
potwierdzenie objawowej hipotensji związanej ze zbyt intensywnym leczeniemABPM
ocena NT w okresie nocy i braku spadku CT w nocyABPM
rozbieżność między wynikami pomiarów klinicznych a HBPMABPM
w celu zwiększenia stopnia przestrzegania zaleceńHBPM
CT – ciśnienie tętnicze, NT – nadciśnienie tętnicze, SN – sercowo-naczyniowy

(kliknij rycinę, by powiększyć)

Ryc. 3. Interpretacja wyniku całodobowej rejestracji ciśnienia tętniczego

Domowe pomiary ciśnienia tętniczego

Zalety domowych pomiarów CT (HBPM) wiążą się z możliwością:

  1. szerokiego zastosowania w wielu krajach
  2. wielokrotnego powtarzania pomiarów poza gabinetem lekarskim, w warunkach życiowych chorego
  3. wykrycia NT ukrytego i NT białego fartucha.
HBPM są zalecane jako najlepsza metoda długoterminowej obserwacji u chorych leczonych na NT.
Wskazania do wykonania HBPM przedstawiono w tabeli 2, a zasady wykonywania HBPM na rycinie 2.
Zalecana częstość wykonywania HBPM:
  1. w okresie rozpoznawania NT i przed wizytą lekarską należy wykonywać pomiary przez 7 dni (przynajmniej 3 dni), rano i wieczorem, przed przyjęciem leków u chorych leczonych i przed posiłkami, za każdym razem 2 pomiary w odstępie 1 minuty
  2. podwójne pomiary raz lub 2 razy w tygodniu (najczęściej) albo raz lub 2 razy w miesiącu (najrzadziej).
Interpretując wynik HBPM, należy:
  1. preferować automatyczne podsumowanie zachowane w pamięci aparatu lub w aplikacji; w innym przypadku ocenić wyniki pomiarów zanotowane w dzienniczku
  2. ocenić HBPM z okresu 7 dni (≥3 dni z ≥12 pomiarami łącznie)
  3. pominąć pierwszy dzień w analizie, obliczyć średnią z pozostałych pomiarów
  4. pamiętać, że wyniki pojedynczych pomiarów mają małą wartość diagnostyczną
  5. w razie średnich wartości CT ≥135/85 mm Hg w HBPM rozpoznać NT.
Należy zaznaczyć, że przyszłość pomiarów CT będzie prawdopodobnie należała do aparatów do HBPM z możliwością oceny CT w nocy i do bezmankietowych aparatów nadgarstkowych – pierwsze takie urządzenia już się pojawiają, ale potrzebne są dalsze badania nad ich dokładnością, wartościami granicznymi CT i możliwością ich zastosowania w praktyce.

Zapamiętaj

  • W wytycznych ESH jednoznacznie podkreślono, że do ustalenia wiarygodnego rozpoznania niezbędny jest pomiar ciśnienia tętniczego (CT) z wykorzystaniem 2 spośród 3 metod – pomiary kliniczne, pomiary domowe (HBPM), całodobowa rejestracja ciśnienia tętniczego (ABPM).
  • U większości chorych CT powinno się oceniać zarówno w gabinecie lekarskim, jak i za pomocą ABPM lub HBPM. Najlepszym podejściem klinicznym jest zastosowanie ABPM i HBPM, gdyż obie metody dostarczają różnych, uzupełniających się informacji.
  • HBPM pozwala na lepszą ocenę zmian CT w długoterminowej obserwacji. Pozwala wykazać nieprawidłową kontrolę CT u większego odsetka chorych niż ABPM.
  • ABPM pozwala na obiektywizację pomiarów CT i ocenę wartości CT w nocy, które najściślej korelują z ryzykiem sercowo-naczyniowym.
strona 2 z 2
Wybrane treści dla pacjenta
  • Hiperaldosteronizm pierwotny
  • Nadciśnienie tętnicze
  • Jak oszacować u siebie poziom ryzyka sercowo-naczyniowego?
  • Domowe pomiary ciśnienia tętniczego
  • Dieta w nadciśnieniu tętniczym
  • Nadciśnienie „białego fartucha”
  • Badania biochemiczne wykonywane u chorych na nadciśnienie tętnicze
  • Jak mierzyć ciśnienie tętnicze?
  • Dieta DASH
  • Ciśnienie prawidłowe wysokie

Sponsorem serwisu jest